Колькі крокаў ад “девушки” да “паненкі”?

Список разделов Общие разделы Потрепаться

Описание: Обсуждаем то, обсуждаем сё ;)

Какая форма обращения вам нравиться больше всего:

Господин/госпожа
3
21%
Гражданин/гражданка
0
Голосов нет
Мужчина/женщина
1
7%
Пан/пани
4
29%
Сударь/сударыня
1
7%
Товарищ
0
Голосов нет
Другое (расскажите какое именно и почему ?)
5
36%
 
Всего проголосовавших: 14

Сообщение #1 korableff » 25.07.2007, 11:30

Колькі крокаў ад “девушки” да “паненкі”?

У нашым грамадстве ў адрозненне ад большасці краін свету не склалася агульнапрынятая форма ветлівага звароту да незнаёмага чалавека на вуліцы, у краме альбо ў грамадскім транспарце. Штодня мы карыстаемся ўжо звыклымі формуламі “малады чалавек”, “мужчына”, “жанчына”, “девушка”, якія ветлівымі (і нават проста літаратурна-пісьменнымі, калі, напрыклад, зварот “девушка” выкарыстоўвае наш беларускамоўны суайчыннік) назваць складана. Праблема адсутнасці агульнапрынятага звароту адчуваецца і падчас афіцыйных мерапрыемстваў: даводзілася чуць і “таварышы”, і “спадарства”, і мноства іншых варыянтаў. Ускладняецца яна яшчэ і тым, што ў нас у краіне двухмоўе. Дык ці можна яе вырашыць? Як гэта зрабіць на практыцы? У пошуку адказаў на гэтыя пытанні “Народная газета” звярнулася да дырэктара Інстытута мовазнаўства імя Якуба Коласа Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі Аляксандра Лукашанца.
— Аляксандр Аляксандравіч, дык чаму ж склалася такая сітуацыя, пры якой, каб ветліва звярнуцца да незнаёмца, нам не хапае слоў?
— Нам не хапае не слоў, а культуры… Сапраўды, у нашым грамадстве няма адназначна ўстаноўленых формул ветлівага звароту ў розных сітуацыях зносін. Але і беларуская, і руская мовы, на якіх мы размаўляем, валодаюць дастаткова вялікім наборам формул ветлівага звароту да той ці іншай асобы. Так, у беларускай мове гістарычна выпрацаваліся такія формулы, як “пан — пані”, “спадар — спадарыня” ці ў адносінах да групы людзей — “спадарства”. Да нядаўняга часу пашыранай афіцыйнай формай звароту было слова “таварыш”. Цяпер яно выкарыстоўваецца даволі рэдка, але працягвае ўжывацца ў афіцыйным маўленні. У залежнасці ад сітуацыі маўлення, ад кола суразмоўцаў могуць быць і іншыя звароты. Скажам, у навуковым асяроддзі шырока распаўсюджаны зварот “калега”. Да блізкіх асоб можна звяртацца “дарагія сябры”, “шаноўныя калегі”. Усе гэтыя формулы звароту маюць права на існаванне, і праблема, магчыма, заключаецца ў тым, што некаторым з іх надаецца ідэалагічная афарбоўка, чаго не павінна быць.
— Але гэтыя ідэалагічныя адценні значэння зняць з некаторых зваротаў, напэўна, ужо немагчыма. Словы “спадар”, “таварыш” нясуць у сабе грамадскую, культурную нагрузку…
— Безумоўна, яны нярэдка ўказваюць на пэўную пазіцыю таго, хто выбірае іх у якасці звароту. Але іх выкарыстанне на нашай тэрыторыі абумоўлена гістарычна, і ў саміх па сабе гэтых словах няма нічога дрэннага. Напрыклад, трэба ведаць, што слова “таварыш” у якасці звароту ўжывалася значна раней за савецкі перыяд нашай гісторыі. Яшчэ ў дарэвалюцыйныя часы была такая афіцыйная пасада — “таварыш міністра”. Формула “спадар — спадарыня” таксама існавала на Беларусі задоўга да таго, як набыла палітычна-ідэалагічнае гучанне. Адзін са сваіх твораў Кастусь Каліноўскі падпісаў: “Яська, спадар з-пад Вільні”. А што датычыцца таго, што пазбавіць многія формулы звароту ідэалагічнай афарбоўкі немагчыма — з гэтым я не пагаджуся. Я якраз лічу, што зараз адбываецца працэс зняцця гэтых палітычных і ідэалагічных напластаванняў у лексіцы беларускай і рускай моў наогул.
— Мабыць, усё ж прасцей было б знайсці нейкую нейтральную формулу, якая ўсімі ўспрымалася б аднолькава адэкватна? Напрыклад, у Францыі звароты “мадам” і “мсье” выклікаюць прыкладна аднолькавую рэакцыю і ў маладых, і ў сталых людзей…
— У рэшце рэшт, моўная практыка знойдзе такія формулы ветлівага звароту і ў нашым грамадстве, і яны стануць найбольш ужывальнымі. Так, сёння часцей за ўсё на вуліцы, у транспарце мы чуем: “жанчына”, “мужчына”. Але праблема тут — у нашай агульнай культуры публічнага маўлення. А выбіраць мы можам з многіх варыянтаў. Абсалютна нармальным мне падаецца зварот “грамадзянін — грамадзянка”. Так, за гэтым словам замацавалася пэўная сфера выкарыстання (звязаная з крымінальным светам — “гражданин начальник”). Але на самай справе слова гэтае мае значэнне “паўнапраўны член грамадства” і ніякага іншага. Абсалютна нармальным і прымальным можа стаць у паўсядзённым ужытку зварот “пан — пані”. На яго таксама навешаны ярлык запазычання з польскай мовы, але гэта — глыбокая гісторыя, зварот гэты даўно выкарыстоўваўся ў беларускай моўнай практыцы і мае права на існаванне. Дастаткова звярнуцца да творчасці нашых класікаў Янкі Купалы і Якуба Коласа. З іх твораў бачна, што звароты “пан” і “пані” не нясуць у сабе таксама і саслоўнай дыферэнцыяцыі. Формула ветлівага звароту “спадар” — усечаная форма беларускага слова “гаспадар” — суадносіцца з рускім “сударь” (таксама скарочаная форма слова “государь”). Зварот “спадар — спадарыня” гістарычна меў пашырэнне ў даволі вузкім рэгіёне нашай краіны — ён быў больш характэрны для паўночна-заходніх раёнаў Беларусі: Гродзеншчыны і Віленскага краю. Але ён таксама мае права на існаванне ў сучасным маўленні. Выбар — гэта заўсёды добра. Іншая справа, што трэба ведаць дарэчнасць выкарыстання той ці іншай формулы. Калі ўжываць у якасці формулы ветлівага звароту слова “спадар”, неабходна памятаць, што яно можа выкарыстоўвацца толькі ў спалучэнні з прозвішчам альбо імем. Можна сказаць “спадар Аляксандр” ці “спадар Іваноў”, але нельга — “спадар Аляксандр Іванавіч”. Так што гэты зварот прадугледжвае веданне імя ці прозвішча суразмоўцы. Словы “пан”, “пані” могуць ужывацца як у спалучэнні з імем ці прозвішчам, так і самастойна, проста як нейтральны зварот да абсалютна незнаёмай асобы.
Такім чынам, у гэтай сферы не трэба нічога новага шукаць ці вынаходзіць. Трэба толькі выхоўваць у грамадстве культуру публічнага маўлення.
Думкі з нагоды
Звароты “жанчына” і “мужчына” жывучыя, як пустазелле Дырэктар дзяржаўнай установы “Мінскі гарадскі цэнтр сацыяльнай дапамогі сям’і і дзецям”, псіхолаг-практык Андрэй ТУРАВЕЦ:
— Мову сімвалічна можна было б уявіць у якасці глебы. Слова — у якасці семені. Калі ўмовы спрыяюць словам “спадар”, “пан” ці “таварыш” — расліна прарасце. Можна спрабаваць штучна “прывіць” народу той ці іншы зварот, але гэта будзе нежыццяздольная расліна. “Жанчына” і “мужчына” — агульнаўжывальныя, непрыхатлівыя словы, так бы мовіць, пустазелле. Яны вельмі жывучыя таму, што прывязаны да палавых прыкмет чалавека. А звароты “пан”, “спадар” прывязаны да ўзроўню культуры, матэрыяльнага дабрабыту, іншых адносна тонкіх праяў індывідуальнай і калектыўнай псіхікі. І таму ім прыжыцца цяжэй.
“Пані” саступяць месца ў аўтобусе. “Бабцы” — не… Раіса БАРАВІКОВА, паэтэса, празаік, лаўрэат Дзяржаўнай прэміі Рэспублікі Беларусь імя Янкі Купалы:
— Калі я бываю ў Польшчы, заўсёды з задавальненнем чую зварот да жанчыны — “пані”. У нас, калі жанчыне 70—80 гадоў, часцей за ўсё незнаёмыя людзі называюць яе “бабуля”, а могуць звярнуцца і абразліва — “бабка” ці “старая”. У палякаў да яе звярнуліся б “пані”, як і да юнай асобы. Калі гэта ў традыцыях народа, то надае грамадству інтэлігентнасці, узаемаразумення, стварае падмурак для ўзаемнай павагі. Сталай жанчыне, да якой звяртаюцца “пані”, хутчэй саступяць месца ў транспарце і дапамогуць паднесці цяжкую сумку. Тое ж датычыцца і мужчын: калі да прадстаўніка моцнага полу звяртаюцца “пан”, гэта, безумоўна, уплывае на культуру яго паводзін. У якасці прыкладу я ўзгадала Польшчу, але гэта — сусветная практыка. У Іспаніі па вуліцах ходзяць сеньёры і сеньярыты, у Францыі — мадам і мсье, у Англіі — лэдзі і джэнтльмены… Сёння, калі жыццё ў нас наладзілася, калі мы паспяхова будуем сваю дзяржаву, а ў грамадства ўліліся новыя пакаленні, можа, нам трэба было б зазірнуць у нашу гісторыю і паспрабаваць вярнуць у штодзённы ўжытак звароты, што існавалі ў нашых продкаў.
Аляксандра АНЦЭЛЕВІЧ
Пішу тут толькі на роднай мове !
Далучайцеся !
korableff
Автор темы
1000+ сообщений
Возраст: 44
Откуда: Мая радзіма Беларусь !
Зарегистрирован: 13.03.2007

Сообщение #2 Passat » 25.07.2007, 12:31

Спадар как-то ближе, но для массового распространения этого обращения необходимо такое же массовое использование белорусского языка. А это пока нереально.
Passat M
500+ сообщений
Аватара
Возраст: 48
Откуда: Беларусь
Зарегистрирован: 03.10.2006

Сообщение #3 Nieśviadomy Biełarus » 25.07.2007, 12:45

Спадар/спадарыня.... Наше, родное... Пан/пани как-то по-польски звучит...
Nas mała, nie čakajcie litaści! (c)
Nieśviadomy Biełarus M
5000+ сообщений
Аватара
Откуда: Słucak
Зарегистрирован: 16.04.2006

Сообщение #4 dostan » 25.07.2007, 15:42

НЕ ЧИТАЛ. А ВЫ?
Остаётся верить, что там умные мысли.

Когда учился в Польше с удовольствием говорил девушкам - "паненка". У нас - не Польша, и не сударыни, и не госпожи, и не товарищи, не сэр...

У нас, наверное, ситуация уникальная. Потому что форма обращения к человеку зависит ситуации.
Я, например, в одних случаях говорю - девушка, в других - красавица, в третьих - гражданин... товарищ, господин, эй, ты; эй, чувак; мужики... Или просто - уважаемый... Дарагой Леанид Ильчиччч...
Людям нужны дыры в мировоззрении, чтобы в них жить. (House M.D.)
dostan M
1000+ сообщений
Возраст: 47
Откуда: Слуцк
Зарегистрирован: 10.07.2005

Сообщение #5 Ktulu_by » 25.07.2007, 18:49

Эй вы, в шляпе!... (Зато все, кто в шляпе, оборачиваются...)
Общее между нами в том, что все мы — жители этой планеты. Все мы дышим одним воздухом. Живем ради будущего наших детей. И все мы смертны.
Ktulu_by M
2000+ сообщений
Аватара
Возраст: 37
Откуда: Слуцк
Зарегистрирован: 04.12.2004

Сообщение #6 Изабелла » 26.07.2007, 02:40

Здорово. Надо подумать.
Мужа зову Васильевич. Ребенка-ребенок. Имеется в виду мой ребенок. Внука пусть они зовут Алекс, а для нас он Шурик. Родителей-родители. Каждого отдельно-по имени, группу-guys, даже если там и женщины присутствуют. Лучших подруг: старушка Изергиль, лучших друзей-змий. И чем лучше я к человеку отношусь тем хуже будет кличка. Обращение товарищ, гражданин, гражданка-терпеть не могу. К слову "господа" не привыкла. Не люблю ни "сэр" ни "мадам", но "сэром" иногда приходится пользоваться, "мадамой"-никогда. Терпеть не могу всякие " бэби", ни по отношению ко взрослым влюбленным, ни по отношению к детям. Еще противнее "honey". Cразу представляю человека обмазанного медом с множеством мух на голове. В общем Достан прав: нужно создавать свои оригинальные обращения и жить будет проще.
C годами все труднее бороться с гАдами но все легче их игнорировать.
Изабелла F
5000+ сообщений
Зарегистрирован: 04.06.2005

Сообщение #7 Passat » 26.07.2007, 09:30

Изабелла:Еще противнее "honey". Cразу представляю человека обмазанного медом с множеством мух на голове.

Пять баллов! У меня точно такие представления.

Почему-то думал, что в штатах распространено обращение к женщинам "мэм". По крайней мере в фильмах так и есть. Тебя никогда не называли "мэм"?
Passat M
500+ сообщений
Аватара
Возраст: 48
Откуда: Беларусь
Зарегистрирован: 03.10.2006

Сообщение #8 Изабелла » 26.07.2007, 12:46

Называют...Но "мэм" я тоже не люблю. Это выражение от сокращенного "мадам", и мадам я не переношу. Вообще правильнее всего обращаться к человеку по имени. Да. И если имени не знаешь, то все эти- "эй,ты в шляпе" лучше не употреблять. Я обычно говорю: извините, разрешите задать вопрос....все. А то все остальное может прозвучать и не правильно. Назови человека "товарищ" а он предпочитает "господин", или "мадам" а это "мадемуазель"...нет уж. Нейтральное "извините"...и никто не в обиде.
C годами все труднее бороться с гАдами но все легче их игнорировать.
Изабелла F
5000+ сообщений
Зарегистрирован: 04.06.2005

Сообщение #9 Cat in sneakers » 27.07.2007, 02:03

Я 100 % -но "за" за обращение "пан/паненка"..Но это будет возможно только в случае массовой белоруссизации(причём добровольной)..А в жестокой реальности будем наслождаться: товарищь лейтенант, "мужчина, дайте пройти", "женщина, уберите сумку"...В общем - постсоветское наследие
I няма у людзей больш простага спосабу удасканальвацца, як праз веданне дзеяу мiнулых. Палiбiй
Cat in sneakers
50+ сообщений
Возраст: 35
Откуда: Слуцк
Зарегистрирован: 30.08.2005

Сообщение #10 Изабелла » 28.07.2007, 18:41

И все же "пан" и "паненка" это польский язык. Народ сам создает слова-обращения. Начните звать друг друга "паважаны спадар" и пол-города точно подхватит. Слова они прилипают быстро.
C годами все труднее бороться с гАдами но все легче их игнорировать.
Изабелла F
5000+ сообщений
Зарегистрирован: 04.06.2005

Сообщение #11 korableff » 29.07.2007, 18:08

А в Польше сложно кому то сказать женщина, так как женщина=кабета по польски :)
Поэтому все паненки :)
Пішу тут толькі на роднай мове !
Далучайцеся !
korableff
Автор темы
1000+ сообщений
Возраст: 44
Откуда: Мая радзіма Беларусь !
Зарегистрирован: 13.03.2007

Сообщение #12 Изабелла » 29.07.2007, 19:08

Хочу в Желязову Волю. На пару дней...Польша в Евросоюзе, надеюсь? Визу ставить не надо?
Какая разница как человека называть? У меня никогда за границей проблем с неправильным обращением не было. Сказал: извините. Не могли бы Вы мне помочь? Улыбнулся и получил ответ или помощь.
C годами все труднее бороться с гАдами но все легче их игнорировать.
Изабелла F
5000+ сообщений
Зарегистрирован: 04.06.2005

Сообщение #13 Karniej Dziki » 13.08.2007, 12:54

Ktulu_by:Эй вы, в шляпе!...

-Вы за кем стоите?
-Вун за той Жэншынай в красном трико с клетчатой сумкой, а она за лысым мужчынам в фиолетовом свитере...

Вот это класс!!! Совецкий строй... На самом деле друзья, это вопрос не только обращения друг к другу, но и вопрос Беларускай мовы, плакать хочется, когда в сыворотке русскоподобных слов вдруг слышиться это смачное, бессмертное, не самое красивое белорусское слово ЧАГО!!! :cry:
А той ня наш, то бок нярускі
Ён год нідзе не працаваў,
Бо мех гарэлкі ды закускі
Сам Буш з Амэрыкі даслаў!
Karniej Dziki M
250+ сообщений
Аватара
Возраст: 40
Откуда: Słucak
Зарегистрирован: 08.05.2007

Сообщение #14 Ленатик » 16.08.2007, 15:30

все чаще слышу в употреблени "госпожа" и "господин". Это куда приятней чем по половому признаку ил бесполому "товарищ"
Будьте циничны - людям это нравится
Ленатик
100+ сообщений
Возраст: 37
Откуда: Молодечно - Минск
Зарегистрирован: 22.03.2007

Сообщение #15 Shandrei » 18.08.2007, 10:38

мне больше нравиться господин\госпожа , пан\пани , спадар
Shandrei M
2000+ сообщений
Аватара
Возраст: 32
Откуда: Екатеринбург
Зарегистрирован: 21.11.2005


Вернуться в Потрепаться



cron